Marco Polo oedd pedweredd stori Hen Gyfres 1 Doctor Who.
Hon oedd y tro cyntaf i ffigwr enwog hanesddol ymddangos yn y gyfres. Hefyd, roedd y TARDIS, am unwaith, yn hanfodol i'r plot yn lle bod yn rhywbeth dylai'r teihwyr dychwelyd i yn dilyn eu hantur.
O'i gymharu â storïau eraill Doctor Who, darluniodd Marco Polo cymunedau hanesyddol yn gwell trwy gael grŵp gydag amryw o ethnigrwydd yn lle un casgliad ystrydebol o hil. Mae cyfeiriad hefyd at narcotics y byd go iawn wrth i Ping-Cho adrodd stori sydd yn cynnwys hashish. Nid yw ynryw cyfeiriad arall yn y sioe nes The Talons of Weng-Chiang.
Yn rhyfedd am stori wrth hen gyfnod y sioe, mae adroddawd gan y stori. Mae Mark Eden yn darllen wrth i fap dangos siwrne'r teithwyr. Hyd 2022, mae ond llond llaw o storïau teledu wedi cynnwys adroddawd i gysylltu golygfeydd. Mae enghreifftiau nodedig yn cynnwys Rassilon yn The End of Time yn 2010, Clara Oswald yn The Name of the Doctor a Tasha Lem yn The Time of the Doctor yn 2013.
Mae Marco Polo yn enwedig yn nodedig am fod y stori cynharaf ac hiraf sydd ar goll yn gyfan. Yr episôd cyntaf, "The Roof of the World", yw'r episôd hynaf i fod ar goll, ac hyd 2022, does dim episôd ar gael yn archif y BBC o gwbl.
Crynodeb[]
Gan gyrraedd Canolbarth Asia yn 1289, mae'r Doctor a'i gymdeithion yn ymuno carafan y fforiwr Fenisaidd enwog, Marco Polo, wrth iddynt croesi'r Llwyfandir Pamir, dros y Gobi, a thrwy galon Cathay.
Wedi gweld sawl peth anhygoel a goroesi amryw o beryglon, maent yn cyrraedd Palas Hâf enfawr Kublai Khan yn Shang-tu, lle mae'r Doctor yn gwneud ffrindiau gyda'r rheolwr hŷn.
Yna, maent yn symus i'r Palas Ymerodrol ym Mheking, lle mae'r teithwyr yn achub Khan rhag cais llofruddiaeth gan y rhyfelwr Mongol, Tegana cyn gadael yn y TARDIS unwaith eto.
Plot[]
The Roof of the World (1)[]
I'w hychwanegu.
The Singing Sands (2)[]
I'w hychwanegu.
Five Hundred Eyes (3)[]
I'w hychwanegu.
The Wall of Lies (4)[]
I'w hychwanegu.
Rider from Shang-Tu (5)[]
I'w hychwanegu.
Mighty Kublai Khan (6)[]
I'w hychwanegu.
Assassin at Peking (7)[]
I'w hychwanegu.
Cast[]
- Dr. Who - William Hartnell
- Ian Chesterton - William Russell
- Barbara Wright - Jacqueline Hill
- Susan Foreman - Carole Ann Ford
- Marco Polo - Mark Eden
- Tegana - Derren Nesbitt
- Ping-Cho - Zienia Merton
- Dyn yn Lop - Leslie Bates
- Chenchu - Jimmy Gardner
- Malik - Charles Wade
- Acomat - Philip Voss
- Bandit Mongol - Michael Guest
- Ling-Tau - Paul Carson
- Wang-Lo - Gabor Baraker
- Kuiju - Tutte Lemkow
- Vizier - Peter Lawrence
- Kublai Khan - Martin Miller
- Fforman y Swyddfa - Basil Tang
- Ymerodres - Claire Davenport
- Yeng - O. Ikeda
Cast di-glod[]
|
|
|
Criw[]
- Awdur - John Lucarotti
- Cerddoriaeth Thema - Ron Grainer
- Cerddoriaeth Achlysurol - Tristam Carry
- Gwisgoedd - Daphne Dare
- Colur - Ann Ferriggi
- Golygydd Sgript - David Whitaker
- Dylunydd - Barry Newbery
- Cynhyrchydd cyswllt - Mervyn Pinfield
- Cynhyrchydd - Verity Lambert
- Cyfarwyddwr - Warris Hussein, John Crockett ("The Wall of Lies" yn unig)
Cyfeiriadau[]
Gemau[]
- Mae Ian a Marco Polo yn chwarae gwyddbwyll.
Unigolion[]
- Mae gan Barbara diddordeb mewn hanes Bwdhaeth.
- Mae modd i Ian gwneud marchogaeth, ac mae hefyd yn gallu brwydro gyda chleddyf.
- Mae angen ffon ar y Doctor,, gyda fe yn derbyn un wrth Kublai Khan
- Mae Ian yn gwisgo Cot Ulster derbyniodd y Doctor wrth Gilbert and Sullivan.
TARDIS[]
- Mae'r Doctor yn creu Allwedd y TARDIS newydd.
Lleoliadau[]
- Mae Susan wedi teithio i foroedd metel Gwener.
Nodiadau[]
- Teitl gweithredol y stori oedd A Journey to Cathay.[2]
- Does dim un o saith episôd y stori hon ar gael yn archif y BBC.
- Hon yw'r stori cynharaf i fod ar goll o archif y BBC.
- Hon yw'r unig stori anghyflawn i gael dau gyfarwyddwr.
- Wrth ysgrifennu'r sgript, defnyddiodd John Lucarotti cofiant Polo a gafodd ei gyhoeddi yn yr 13fed ganrif o dan yr enw The Description of the World. Roedd taith y stori deledu wedi'i hysbrydoli gan daith gyntaf Polo i Beking, taith ag orffennodd yn 1275. Mae ei hebryngwr, Ping-Cho, wedi'i seilio ar ddigwyddiad go iawn o 1292 lle tywysodd Polo'r tywysoges ifanc Kokachin i Bersia er mwyn iddi phriodi un o nai Kublai Khan, cyn dysgu ei fod wedi marw. Enwyd Tegana, Acromat a Noghai ar ôl rheolwyr Tartar wnaeth cofiant Polo sôn am.
- Hon oedd yr ail stori Doctor Who i gael ei gomisiynnu, heb gyfri hen storïau a gafodd eu gollwng.
- Hon yw'r unig stori i gynnwys adroddwr yn adrodd siwrne'r prif cymeriadau dros map.
- Mae sawl llun du a gwyn o'r stori hon yn bodoli. Ynghyd â'r trac sain, defnyddiodd Loose Cannon Productions rhain er mwyn creu adluniad lliw llawn o'r stori hon.
- Cynhyrchwyd y trydydd episôd o dan y teitl "The Cave of Five Hundred Eyes", ac o ganlyniad mae'r teitl yn ymddangos hefyd ar ddiwedd yr episôd blaenorol, "The Singing Sands".
- Hon yw un o dair o storïau Doctor Who yr 1960au heb glipiau o'r cynhyrchiad na'r cymeriadau yn eu gwisgoedd. Er i bron pob un o'r storïau coll cael o leiaf un clip 16mm o delerecordiad du a gwyn, neu rhai fframiau wrth fideo cartref 8mm, ni dyw dim yn bodoli am y stori hon, Mission to the Unknown, na The Massacre
- Serch hynny, Marco Polo yw'r un o'r storïau gwellaf o ran dogfennaeth ffotograffiaeth, gyda niferoedd o luniau ar gyfer pob episôd a set llawn o deledsnaps yn bodoli o "The Roof of the World" nes "Five Hundred Eyes" ac o "Rider from Shang-Tu" nes "Assassin at Peking. Er, nid yw telesnaps yn bodoli am "The Wall of Lies".
- Yn eironig, gwerthwyd y stori hon i fwy o wledydd nag unrhyw stori arall o'r 1960au. Prynodd o leiaf un deg naw gwlad gwahanol y stori hon. O ganlyniad, i'r stori i fod ar goll yn gyfan, bu rhaid i fwy o gopïau o'r stori hon cael eu dinistrio nag unryw stori arall.
- Er cynlluniwyd y stori fel trydydd stori'r gyfres, cafodd ei gohirio, The Edge of Destruction yn llenwi'r gwagle yn lle.
- Er crëwyd telesnaps am y stori hon, nid oedd tystiolaeth cadarnhaol o'u bodolaeth nes yn 2004 pan ddaeth Derek Handley o hyd i rai am "The Roof of the World", "The Singing Sands", "Five Hundred Eyes", "Rider from Shang-Tu", "Mighty Kublai Khan" ac "Assassin at Peking" yng nghasglaid breifat Waris Hussein, cyfarwyddwr y stori. Ond, nid oes telesnaps am "The Wall of Lies" achos ni chyfarwyddodd Hussein yr episôd hwnnw, ac felly nad oedd ganddo reswm i brynnu'r telesnaps. Nid yw'n adnabyddus os oedd John Crockett yn berchen ar delesnaps yr episôd. Os cafodd telesnaps eu cynhyrchu am y drydydd episôd, naill ai mewn casgliad preifat neu wedi'u dinistrio ydynt.
- Ni enwyd y bandit yn y stori, fe'i enwyd fel Kuiju yn credydau "Rider fron Shang-Tu", "Mighty Kublai Khan" ac "Assassin at Peking" yn unig.
- Hon yw'r stori gyntaf i gynnwys anifieiliaid byw: ceffylau'r Mongols a'r mwnci pry cop ar ysgwydd Kuiju.
- Datgelodd Carole Ann Ford taw hon oedd ei hoff stori.
- Gan roedd William Russell yn anhapus gyda'r chwe munud o olygfeydd a gafodd ei ychwanegu i sgript "The Wall of Lies" dydd cyn recordio, rhowd mwyd o hawl i wrthod sgriptiau canlynol i'r cast rheolaidd.
- Yn gweiddiol, y cynllun oedd i gael y Doctor, Ian a Barbara yn perfformio'r adroddawd, ond yn hwyrach penderfynwyd taw cynrychioli dyfyniadau o dyddiaduron Marco Polo oedd rhain.
- Yn ystod cynhyrchiad, ymddangosodd Doctor Who ar glawr Radio Times; roedd bwriad y mis Tachwedd blaenorol i gael Doctor Who ar glawr Radio Times ar gyfer episôd cyntaf An Unearthly Child. Roedd y llun du a gwyn yn cynnwys William Hartnell gyda'r actorion gwadd Mark Eden a Derren Nesbitt. Yn anffodus, roedd gan William Russell dicter am y cyhoeddiad, gan ymateb trwy ei asiant, T. Plunkett Green, ei fod yn teimlo cafodd gweddil y cast rheolaidd wedi eu sarhau trwy eu gwaharddiad o'r clawr.
- Yn ôl Heather Hartnell, gweddw William Hartnell, hoff stori ei gwr oedd hon, gan honni mai syniad ef oedd i gael stori ar Marco Polo.
- Teimlodd y cast bod y mmwnci yn annodd i wedithio gyda. Disgrifiodd Carole Ann Ford y mwnci fel "peth fach erchyll, yn biso dros bobeth a chnoi pawb ag aeth yn agos iddo".
- Defnyddiodd Barry Newman, dylunydd y stori, Ruins of Desert Cathay (1912) gan Aurel Stein a Chinese and Indian Architecture (1963) gan Nelson Ikon Wu er mwyn ymchwilio dyluniau y 13fed ganrif. Teimlodd Newbery bod pensaernïaeth Coreeg o 1900 yn debyg i bensaernïaeth y 13fed ganrif.
- Gweithiodd John Lucarotti yn flaenorol ar y stori radio 18 rhan, The Three Journey's of Marco Polo.
- Wrth ddatblygu'r stori, trafferthodd John Lucarotti gyda "The Wall of Lies", ac felly fe ddefnyddiodd defnydd o gofiant Marco Polo, The Travels of Marco Polo, er mwyn ehangu'r plot.
- Defnyddiodd Tristam Cary offerynnau traddodiadol am y sgôr, gan gynnwys ffilwt, telyn ac offerynnau taro, ac fe recordiodd lleisiau electronig ar gyfer golygfeydd y storm tywod yn yr ail episôd.
- Castiodd Warris Hussein Mark Eden am Marco Polo ar ôl ei weld mewn cynhyrchiad y Royal Shakespeare Company o A Penny for a Song yn 1962.
- Am Ping-Cho, roedd Waris Hussein eisiau actores dwyreiniol na ymddangosodd yn cynhyrchiad y West End o The World of Suzie Wong na'r ffilm 55 Days at Peking (1963), oherwydd amlygwydd y cynhyrchiadau. Clyweliodd Zienia Merton yn nghartref Hussein, a chynnigodd Hussein y rôl iddi.
- O ganlyniad i William Hartnell yn mynd yn sâl, cafodd "The Singing Sands" ei ail-ysgrifennu, ac felly mae ond gan William Hartnell un llinell yn yr episôd.
- Am effaith y storm tywod yn "The Singing Sands", defnyddiwyd peiriant gwynt, gyda effaithiau eraill wedi gosod drosodd; roedd Waris Hussein yn anhapus gyda'r effaith, gan deimlo ei fod yn edrych fel "eirialau pawb wedi cwympo drosodd". Cofiodd Zienia Merton wnaeth y peiriant chwythu tywod i mewn i'w llygaid, gan ei wneud yn ddall am weddil yr olygfa.
- Yn ystod ymarferion camera "Assassin at Peking", torrodd Derren Nesbitt law dde Mark Eden ar ddamwain gan ddefnyddio dagr.
- Roedd William Russell yn anhapus gyda newidiadau i'r sgript a leihaodd ei rôl yn y stori, felly ysgrifennodd ei asiant at bennaeth serials y BBC, Donald Wilson. Ymatebodd Wilson gan gadarnhau byddai'n "cadw golwg" er mwyn sicrhau byddai'r sgiptiau yn "manteisio ar dalentau Russell".
- Enillodd y stori sylw wrth ddau ffynhonell ar gyfer datblygiad pellach: ym Mehefin 1964, dangosodd Young World Publications diddordeb am addasu'r stori ar gyfer y gyfres comig Super Mag, ond gwthododd y BBC gan roedd yr hawliau comig newydd ei werthu i TV Comic; ac yng Nghorffennnaf 1964, ymgyrchodd The Walt Disney Company y BBC er mwyn prynnu'r hawliau ffilm, ond doedd dim unryw datblygid wedi canlyn hyn.
- Yng nghanol yr 1990au, cysylltodd sianel teledu Africaidd â'r BBC er mwyn dychwelyd y ddwy gyfres gyntaf 'cyflawn'. Gwrthododd y gweithiwr am ba bynnag rheswm, ac mae'r episodau wedi'u cymryd i gael eu dinistrio yn fuan wedyn. Mae'n bosib roedd Marco Polo yn rhan o'r swmp hyn.
- Serch hynny, yn ôl y wefan BroaDWcast, (gwefan sydd yn fanylu ar ba wledydd gwerthwyd Doctor Who i, a'u dyddiadau darlledu yn y wledydd hwnnw) efallai nad oedd y stori hon, The Reign of Terror, na The Crusade (y storïau o'r dwy gyfres gyntaf gydag episodau coll) wedi'u cynnwys yn rhan o'r set. Byddai hyn yn egluro pam dywedodd y gweithiwr i ddinistrio'r episodau yn lle dychwelyd nhw i'r BBC, gan ddoedd dim angen copïau ychwanegol o storïau a oedd yn bodoli yn barod. Ni fydd yn adnabyddus pa ochr o'r stori oedd y gwir nes mae tystiolaeth o'u dinistriad neu eu dychweliad i archif y BBC yn digwydd.
Cyfartaleddau gwylio[]
- "The Roof of the World" - 9.4 miliwn
- "The Singing Sands" - 9.4 miliwn
- "Five Hundred Eyes" - 9.4 miliwn
- "The Wall of Lies" - 9.9 miliwn
- "Rider From Shang-Tu" - 9.4 miliwn
- "Mighty Kublai Khan" - 8.4 miliwn
- "Assassin at Peking" - 10.4 miliwn
Lleolidau ffilmio[]
- Ealing Television Film Studios
- Lime Grove Studios (Studio D)
Gwallau cynhyrchu[]
I'w hychwanegu.
Cysylltiadau[]
- Wedyd ymadawiad y Doctor, ymwelwelodd Jared Khan cwrt Kublai Khan gan eisiau cael y TARDIS am y Charrl. (PRÔS: Birthright)
- Yn ôl y Pedwerydd Doctor, nid oedd ef wedi teithio i Tsieina am bedwar cant mlynedd. (TV: The Talons of Weng-Chiang)
- Yn fuan wedyn ei adfywiad, dywedodd yr Ail Ddoctor wrth Ben Jackson a Polly Wright ei fod wedi ymweld â Tsieina, a roedd Marco Polo yn ffrind iddo. (TV: The Power of the Daleks)
- Byddai'r Doctor, Ian a Barbara yn dychwelyd i Tsieina eto yn 1865, y tro hwn gyda Vicki Pallister. (PRÔS: The Eleventh Tiger)
- Yn wahanol i broffesau y Doctor yn y stori, cyfarfodd y Doctor a Susan gyda thadcu Kublai, Genghis Khan. (PRÔS: Time and Relative, SAIN: An Earthly Child)
- Ymwelodd y Doctor a Susan Pecking yn ystod Gwrthryfel Boxer naill ai yn hwyr yn yr 19eg ganrif neu'r 20fed ganrif cynnar. (SAIN: The Flames of Cadiz
- Mewn llinell amser eiledol, darganfyddodd Marco Polo blwch arall. Pan ddileuwyd yr Unarddegfed Doctor wrth hanes, darganfyddodd Polo y Pandorica a fe symudodd y blwch i'r Fatican. (TV: The Big Bang)
- Yn hwyrach, adroddodd y Doctor i'w gymdeithion, Steven Taylor a Sara Kingdom, a chriw'r cerbyd teithio amser Hank Morgan IV gyda'i antur gyda Kublai Khan. Er honnodd y Doctor taw o ddifri oedd y stori, meddylion nhw bod ei stori yn ddigri. (SAIN: The Anachronauts)
- Torrodd yr yn cylched ag achosodd yr antur hon pan laniodd y Chweched Doctor a Peri Brown yn Kazakhstan yn 1963, gan achosi'r Doctor i gofio treulio sawl mis yn teithio ar ddraws Tsieina. (SAIN: 1963: The Space Race)
Rhyddhadau cyfryngau cartref[]
Rhyddhadau DVD[]
- Cynhyrchodd 2|entertain adluniad hanner awr trwy delesnaps fel ychwanegiad ar DVD The Beginning, yn penodol ar DVD unigol The Edge of Destruction.
Rhyddhadau sain[]
- Rhyddhawyd trac sain y stori ar CD gan BBC Radio Collection, gydag adroddawd gan William Russell, yn Nhachwedd 2003.
- Ail-rhyddhawyd y stori yn 2010 yn rhan o'r set bocs Doctor Who: The Lost TV Episodes - Collection One.
- Rhyddhawyd y stori unwaith eto, y tro hyn ar finyl gan Demon Record, gan gynnwys adroddawd William Russell, ar 11 Medi 2020.
Troednodau[]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||