(Crëwyd tudalen newydd yn dechrau gyda 'TBC') |
Tag: Source edit |
||
| (20 intermediate revisions by 2 users not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
| + | {{Lleoliad |
||
| − | TBC |
||
| + | |llun = Earth In the Forest of the Night.jpg |
||
| + | |aka = Sol III, Terra, [[Mondas]], Tellus, Gaia, Ravalox, Availlon, Antýkhon, [[Skaro Newydd]], Erith, Yr Hen Ddaear, [[Orphan 55]], Gwir Ddaear, Planed C-Z-456378-D-C-D-C/42-K |
||
| + | |math = [[Planed]] |
||
| + | |lleoliad = Cysawd yr Haul |
||
| + | |lleuad = [[Y Lleuad]] |
||
| + | |pobl = [[Rhywogaethau'r Ddaear|'''''Gweld y rhestr''''']] |
||
| + | |cyntaf = [[An Unearthly Child (stori deledu)|An Unearthly Child]] |
||
| + | |clip = Creation of the Earth - The Runaway Bride - Doctor Who - BBC Studios |
||
| + | }} |
||
| + | '''Y Ddaear''', neu'r '''Byd''' oedd [[Planed|planed]] yng [[Cysawd yr Haul|Nghysawd yr Haul]] a gartrefodd y rhywogaethau ddoeth frodorol, [[Bod dynol|dyn]], ([[TV]]: ''[[The End of Time (stori deledu)|The End of Time]]'') y [[Silwryn|Silwriaid]], ([[TV]]: ''[[Doctor Who and the Silurians (stori deledu)|Doctor Who and the Silurians]]'') a [[Cythraul y Môr|Chythreuliaid y Môr]]. ([[TV]]: ''[[The Sea Devils (stori deledu)|The Sea Devils]]'') Yn efaill i [[Mondas|Fondas]], roedd y blaned hon oedd y drydydd blaned wrth ei haul, a felly enwyd hefyd '''Sol III''', yn bennaf gan diwylliannau allfydol. ([[TV]]: ''[[The Deadly Assassin (stori deledu)|The Deadly Assassin]]'', ''[[The Invasion of Time (stori deledu)|The Invasion of Time]]'', ''[[Voyage of the Damned (stori deledu)|Voyage of the Damned]]'') Yn hwrach, cafodd y blaned ei symyd dwy flwyddyn oleuni gan yr Arglwyddi Amser lle adnabuwyd y blaned fel '''Ravolox'''. ([[TV]]: ''[[The Mysterious Planet (stori deledu)|The Mysterious Planet]]'') Yng nghyfraith rhyngalaethol, cyfeiriwyd at y blaned hefyd fel '''Planed C-Z-456378-D-C-D-C/42-K'''. ([[SAIN]]: ''[[The Doomsday Contract (stori sain)|The Doomsday Contract]]'') Mewn un dyfodol posib, yn dilyn anwybyddu cyfrifoldebau amgylcheddol, chwalwyd y blaned i mewn i [[Planed amddifadol|blaned amddifadol]], gydag enw newydd o '''[[Orphan 55]]'''. ([[TV]]: ''[[Orphan 55 (stori deledu)|Orphan 55]]'') Roedd gan y Ddaear fersiynnau mewn llinellau amser eraill, ond dyma'r rhai yn unig a ddaw o'r '''Gwir Ddaear''' gwreiddiol. ([[PRÔS]]: ''[[Warlords of Utopia (nofel)|Warlords of Utopia]]'') |
||
| + | |||
| + | Erbyn y [[20fed ganrif]], cyfeirodd sawl ymgorfforiad o'r [[Y Doctor|Doctor]], ([[TV]]: ''[[Partners in Crime (stori deledu)|Partners in Crime]]'', ''[[The Eleventh Hour (stori deledu)|The Eleventh Hour]]'', ''[[Twice Upon a Time (stori deledu)|Twice Upon a Time]]'') [[Romana II|Romana]], ([[TV]]: ''[[City of Death (stori deledu)|City of Death]]'') a [[Hardaker (Voyage of the Damned)|Capten Hardaker]] ([[TV]]: ''[[Voyage of the Damned (stori deledu)|Voyage of the Damned]]'') at y Ddaear fel "[[Planed lefel 5]]". |
||
| + | |||
| + | Roedd gan [[Y Doctor|y Doctor]] "ddiddordeb arbennig" yn y blaned, ([[TV]]: ''[[The War Games (stori deledu)|The War Games]]'') ar ddraws eu [[Ymgorfforiad|ymgorfforiadau]]. ([[SAIN]]: ''[[A Thing of Guile (stori sain)|A Thing of Guile]]'') Mae'n bosib tarddiodd rhan o [[DNA]]'r Doctor o'r blaned yma. ([[TV]]: ''[[Doctor Who (stori deledu)|Doctor Who]]'') Yn wir, dyma tarddiad y rhan fwyaf o'u [[Cydymaith|cymdeithion]]. Roedd y Doctor yn arbenigwr yn hanes y Ddaear, gan arddangos dealldwriaeth ac adnabyddiaeth am ba bwyntiau yn hanes y Ddaear oedd modd newid, a pha rhai oedd rhaid aros yn sefydlog. ([[TV]]: ''[[The Fires of Pompeii (stori deledu)|The Fires of Pompeii]]'', ''[[The Waters of Mars (stori deledu)|The Waters of Mars]]'') Yn ôl y [[Pedwerydd Doctor]], y Ddaear oedd ei "gartref wrth gartref", ([[SAIN]]: ''[[The Devil's Armada (stori sain)|The Devil's Armada]]'') yn union fel y [[Doctor Cyntaf]]; byddai rhywbeth o'r blaned o hyd yn ei galoni. ([[PRÔS]]: ''[[The Rag & Bone Man's Story (stori deledu)|The Rag & Man's Story]]'') Er honnodd y [[Deuddegfed Doctor]] nid ei blaned ef oedd y Ddaear, ([[TV]]: ''[[Kill the Moon (stori deledu)|Kill the Moon]]'') yn hwyrach, fe gyfaddodd roedd y Ddaear yn blaned ef hefyd. ([[TV]]: ''[[In the Forest of the Night (stori deledu)|In the Forest of the Night]]'') Wnaeth y [[Doctor Rhyfel]] hyd yn oed cynnal cudeb am ddiwylliant Ddaearol. ([[SAIN]]: ''[[A Thing of Guile (stori sain)|A Thing of Guile]]'') Erbyn yr [[21ain ganrif]], roedd y Doctor yn rhan hanfodol o ddiwylliant y Ddaear. ([[COMIG]]: ''[[The Mark of Terror (stori gomig)|The Mark of Terror]]'', ayyb) |
||
| + | |||
| + | Atynnodd sawl ymdrech o oresgyniadau estronaidd yn ystod ei hanes hir. Yn wir, roedd bodolaeth y Ddaear o ganlyniad i rywogaeth arall na tharddiodd yno: gyda'r cramen wedi ffurfio o amgylch naill ai [[Seren we|seren we]] y [[Racnoss]] ([[TV]]: ''[[The Runaway Bride (stori deledu)|The Runaway Bride]]'') neu cell ymddal [[Arglwydd Amser]] ([[PRÔS]]: ''[[Interference - Book One (nofel)|Interference - Book One]]'') a guddiodd y [[Caldera|caldera]]. ([[PRÔS]]: ''[[Head of State (nofel)|Head of State]]'', ''[[A Bloody (And Public) Domaine (stori sydyn)|A Bloody (And Public) Domaine]]'') |
||
| + | |||
| + | Serch hynny, nid oedd y Ddaear yn blaned parod am wladychu. Am adegau hir yn ei hanes, roedd y Ddaear yn chwaraewr dylanwadol yng ngwleidyddiaeth rhyngalaethol. Yng nghanol ei phwer, y Ddaear oedd canol sawl ymerodraeth a chynghrair, gyda DNA o'r blaned yn cyrraedd bedwar ban y [[Bydysawd|bydysawd]]. ([[TV]]: ''[[Frontier in Space (stori deledu)|Frontier in Space]]'', ''[[The Monster of Peladon (stori deledu)|The Monster of Peladon]]'', ''[[The End of the World (stori deledu)|The End of the World]]'', ''[[The Long Game (stori deledu)|The Long Game]]'', ''[[Utopia (stori deledu)|Utopia]]'', ''[[Planet of the Ood (stori deledu)|Planet of the Ood]]'') Credwyd mai tarddiad [[Y Gelyn|y Gelyn]] yn [[Rhyfel y Nefoedd]] oedd y Ddaear, ([[PRÔS]]: ''[[Interference - Book Two (nofel)|Interference - Book Two]]'', ''[[T. memeticus: A Morphology (stori sydyn)|T. Memeticus: A Morphology]]'', ayyb) gyda rhai o'r Arglwyddi Amser yn credu ni ddigwyddodd y miloedd o oresgyniadau ar y blaned. ([[PRÔS]]: ''[[The Ancestor Cell (nofel)|The Ancestor Cell]]'') |
||
| + | |||
| + | ==Data astronomegol== |
||
| + | ===Lleoliad=== |
||
| + | Lleolwyd y Ddaear at y [[Cyfesurynnau galaethol|gyfesurynnau galaethol]] 58044 684884 ([[TV]]: ''[[The Pirate Planet (stori deledu)|The Pirate Planet]]'') yn [[Sector 8023]] o'r [[Trydydd Cwadrant]]. ([[TV]]: ''[[Logopolis (stori deledu)|Logopolis]]'') Wrth gael ei ddal mewn coridor amser ar [[Frontios]], dywedodd y [[Pumed Doctor]] bod y TARDIS yn cael ei tywys i "ganol y fydysawd" cyn iddo cyrraedd y Ddaear. ([[TV]]: ''[[Frontios (stori deledu)|Frontios]]'') |
||
| + | |||
| + | O ran drefn [[Cysawd yr Haul]], y Ddaear oedd y trydydd blaned, ([[TV]]; ''[[The Deadly Assassin (stori deledu)|The Deadly Assassin]]'', ''[[The Invasion of Time (stori deledu)|The Invasion of Time]]'', ''[[Last of the Time Lords (stori deledu)|Last of the Time Lords]]'', ''[[Voyage of the Damned (stori deledu)|Voyage of the Damned]]'') yn 149,600,000 [[Cilomedr|cilomedr o'r Haul]]. ([[COMIG]]: ''[[The Hyperion Empire (stori gomig)|The Hyperion Empire]]'') Symudodd y [[Dalek|Daleks]] y Ddaear unwaith i [[Rhaeadr Fedwsa|Raeadr Fedwsa]], ([[TV]]: ''[[The Stolen Earth (stori deledu)|The Stolen Earth]]'') cyn cael ei thywys nôl i'r lle cywir yn Nghysawd yr Haul gan [[TARDIS y Doctor|y TARDIS]]. ([[TV]]: ''[[Journey's End (stori deledu)|Journey's End]]'') Yn hwyrach, symudwyd y blaned gan ddwy flwyddyn oleuni gan yr [[Arglwydd Amser|Arglwyddi Amser]], cyn cael ei hailenwi i "Ravolox" tua'r flwyddyn [[2,000,000|2,000,000 OC]]. Symudwyd nôl i'r leoliad gwreiddiol ar rhyw adeg wedyn. ([[TV]]: ''[[The Mysterious Planet (stori deledu)|The Mysterious Planet]]'') |
||
| + | |||
| + | ===Lleuad(au)=== |
||
| + | Cyn [[2049]], trwy gydol hanes y Ddaear, roedd [[Wy|wy]] maint planedyn yn lloeren i'r Ddaear. Roedd gan yr ŵy hwn, wedi'i hadnabod fel [[Y Lleuad|y Lleuad]], effaith a lanwau'r blaned nes dyfod yn 2049. Ailosododd y creadur y leoren gyda "lleuad newydd" - yr un maint i'r un gwreiddiol - pan ddodwodd wy arall. ([[TV]]: ''[[Kill the Moon (stori deledu)|Kill the Moon]]'') Erbyn cyfnod [[Pedwaredd Ymerodraeth Wych a Hael Ddyn]], roedd gan y Ddaear pump lleuad. ([[TV]]: ''[[The Long Game (stori deledu)|The Long Game]]'') |
||
| + | |||
| + | ===Daeareg=== |
||
| + | Roedd y Ddaear yn llawn fetelau ac elfennau gwerthfawr. ([[PRÔS]]: ''[[Doctor Who and the Day of the Daleks (nofelaidd)|Doctor Who and the Day of the Daleks]]'') Roedd yn un o'r unig ffynhonnell o [[Cwarts|cwarts]] yn [[Troellen Mutter|yr alaeth]], ([[TV]]: ''[[The Pirate Planet (stori deledu)|The Pirate Planet]]'') ac oedd hefyd yn llawn [[Silicon|silicon]] a [[Carbon|charbon]]. ([[TV]]: ''[[Four to Doomsday (stori deledu)|Four to Doomsday]]'') |
||
| + | |||
| + | Nid oedd y blaned [[Sffêr|sffêr]] uniongyrchol, ac o ganlyniad, er mai gwrthdroediaid oedd [[Sianghai]] a [[Buenos Aires]], mewn gwirionedd roedd y ddau bach allan o'r pwynt. Rhedodd [[Y Fendith|y Fendith]] trwy'r Ddaear rhwng y pwyntiau hwnnw. ([[TV]]: ''[[The Blood Line (stori deledu)|The Blood Line]]'') |
||
| + | |||
| + | Roedd gan y Ddaear Gramen planedol, ag oedd yn fwy trwchus na chan [[Milltir|milltir]] ([[TV]]: ''[[The Underwater Menace (stori deledu)|The Underwater Menace]]'') wedi'u creu yn bennaf wrth [[Silicon|silicon]] a [[Carbon|charbon]]. ([[TV]]: ''[[Four to Doomsday (stori deledu)|Four to Doomsday]]'') O dan y gramen, credwyd roedd yna [[Craidd planedol|graidd]] "gwynboeth", yn ôl yr [[Ail Doctor]], ([[TV]]: ''[[The Underwater Menace (stori deledu)|The Underwater Menace]]'') mewn gwirionedd, roedd [[Calon Cyfrinachol|Galon Cyfrinachol]] yno. ([[TV]]: ''[[The Runaway Bride (stori deledu)|The Runaway Bride]]'') |
||
| + | |||
| + | ===Atmosffer a disgyrchiant=== |
||
| + | Cynhwysodd [[Atmosffer|atmosffer]] y Ddaear 80% [[Nitrogen|nitrogen]] ac 20% [[Ocsigen|ocsigen]]. ([[SAIN]]: ''[[The Resurrection of Mars (stori sain)|The Resurrection of Mars]]'') Roedd [[Carbon deuocsid|carbon deuocsid]] yn hanfodol i atmosffer isaf y Ddaear. ([[TV]]: ''[[The Ice Warriors (stori deledu)|The Ice Warriors]]'') Oherwydd gweithgareddau [[Dyn|dyn]], roedd gan y Ddaear llawer o [[Tocsin|tocsinau]] a [[Diocsin|diocsinau]] yn ei hatmosffer, a fyddai'n maethiad perffaith ar gyfer yr [[Ymwybyddiaeth Nestene]]. ([[TV]]: ''[[Rose (stori deledu)|Rose]]'') |
||
| + | |||
| + | Nododd y [[Doctor Cyntaf]] roedd gan y Ddaear atmosffer a disgyrchiant cymharol i [[Gallifrey]]. ([[PRÔS]]: ''[[The Rag & Bone Man's Story (stori sydyn)|The Rag & Bone Man's Story]]'') |
||
| + | |||
| + | Nododd y [[Trydydd Doctor]] daeth newid yn atmosffer y Ddaear gyda ddyfeisiad y [[Car|car modur]]. ([[TV]]: ''[[Colony in Space (stori deledu)|Colony in Space]]'') O ganlyniad i'r [[Carbon deuocsid|carbon deuocsid]] rhyddhaodd y ceir i'r atmosffer, yn achosi [[Llygredd|llygredd]], yn [[2009]] cafodd y cerbydau eu ffitio gyda dyfeisiau [[ATMOS]] i sicrhau na fyddent yn gwasgaru ddim llygredd. Ond, mewn gwirionedd, yn y dyfeisiau oedd [[Bwyd Clôn|fwyd clôn]], er mwyn i'r [[Sontaran|Sontarans]] troi'r Ddaear i mewn i [[Byd clonio|fyd clonio]]. Cafodd y difrod ei ddadwneud gan y [[Degfed Doctor]] a [[Luke Rattigan]], wrth iddynt ddefnyddio [[Trawsnewidydd atmosffer|drawsnewydydd atmosffer]] i lanhau'r atmosffer. ([[TV]]: ''[[The Sontaran Stratagem (stori deledu)|The Sontaran Stratagem]]'', ''[[The Poison Sky (stori deledu)|The Poison Sky]]'') Serch hynny, erbyn y [[2020au]], roedd lefelau [[Carbon|carbon]] yr atmosffer yn rhy uchel unwaith eto, ([[SAIN]]: ''[[A Postcard from Mr Colchester (stori sain)|A Postcard from Mr Colchester]]'') a pasiodd lefel llygredd atmosffer y Ddaear o achos i [[Cynhesu byd-eang|gynhesu byd-eang]] gwrthlaw i'r lefel difrifol yn gynnar yn y [[21ain ganrif]] ([[PRÔS]]: ''[[Cat's Cradle: Warhead (nofel)|Cat's Cradle: Warhead]]'') |
||
| + | |||
| + | ===Daearyddiaeth=== |
||
| + | Roedd [[Canran|70%]] o arwyneb y Ddaear wedi'i gorchuddio gan [[Dŵr|ddŵr]], ([[TV]]: ''[[The Fires of Pompeii (stori deledu)|The Fires of Pompeii]]'', ''[[The Waters of Mars (stori deledu)|The Waters of Mars]]'') a roedd ganddi sawl arwedd daearyddol gan gynnwys [[Mynydd|fynyddoedd]], ([[TV]]: "''[[Marco Polo (stori deledu)|The Roof of the World]]''", ''[[The Idiot's Lantern (stori deledu)|The Idiot's Lantern]]'') [[Llosgfynydd|llosgfynyddoedd]], ([[TV]]: ''[[The Fires of Pompeii (stori deledu)|The Fires of Pompeii]]'', [[SAIN]]: ''[[Exploration Earth (stori sain)|Exploration Eath]]'') [[Afon|afonydd]], ([[TV]]: ''[[Doctor Who (stori deledu)|Doctor Who]]'', ''[[Aliens of London (stori deledu)|Aliens of London]]'' / ''[[World War Three (stori deledu)|World War Three]]'') [[Anialwch|anialwch]], ([[SAIN]]: ''[[The Sands of Life (stori sain)|The Sands of Life]]'', [[PRÔS]]: ''[[Escape Velocity (stori deledu)|Escape Velocity]]'') [[Cap iâ|capiau iâ]], ([[TV]]: ''[[The Ice Warriors (stori deledu)|The Ice Warrors]]'', ''[[Terror of the Zygons (stori deledu)|Terror of the Zygons]]'') a [[Llwyfandir|llwyfandiroedd]]. ([[PRÔS]]: ''[[Water's Edge (stori sydyn)|Water's Edge]]'', ''[[The Devil Goblins from Neptune (nofel)|The Devil Goblins from Neptune]]'') |
||
| + | |||
| + | Newidodd arwyneb y Ddaear yn barhaol trwy gydol ei hanes hir, oherwydd ei gweithgareddau seismig niferus. Pan gwelwyd bywyd cyntaf y blaned, er enghraifft, roedd canol [[Cefnfor yr Iwerydd]] yn dir diffaith eang creigiog. ([[TV]]: ''[[City of Death (stori deledu)|City of Death]]'') |
||
| + | |||
| + | Cafodd gweithgareddau dynol, yn enwedig eu [[Llygredd|llygredd]], effaith difrifol ar ddaearyddiaeth y blaned. Bron bu'r Ddaear yn dod yn [[Môr-fyd|fôr-fyd]] yn yr [[22ain ganrif]] cynnar. ([[SAIN]]: ''[[Kings of Infinite Space (stori sain)|Kings of Infinite Space]]'') Erbyn y [[26ain ganrif]], roedd cefnforoedd y Ddaear wedi cael eu llygreddu, [[Ymbelydredd|ymbelydru]], wedi'u tanio, a wedi'u berwi i ffwrdd yn gadael [[Llwtra|llwtra]] trwchus. ([[PRÔS]]: ''[[Ship of Fools (nofel)|Ship of Fools]]'') Erbyn yr [[52ail ganrif]], o ganlyniad i [[Cynhesu byd-eang|gynhesu byd-eang]], nid oedd [[Gaeaf|gaeaf]] eisioes yn digwydd. ([[PRÔS]]: ''[[The Frozen (stori sydyn)|The Frozen]]'') Ond, yng nghyfnod [[Ail Ymerodraeth Wych a Hael Ddyn]], roedd lefelau llygredd y Ddaear yn is nag yn yr [[20fed ganrif]]. ([[TV]]: ''[[The Daleks' Master Plan (stori deledu)|The Daleks' Master Plan]]'') |
||
| + | |||
| + | Dros filiynau o flynyddoedd, achosodd [[Symudiad y cyfandiroedd|symudiad y cyfandiroedd]] i arwyneb y Ddaear newid yn gyfan gwbl, gan greu arweddion megis [[Anialwch yr Arctig]], ac [[Agendor Los Angeles]]. Darparodd [[Yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol|yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol]] [[Lloeren ddisgyrchiant|loerennau ddisgyrchiant]] i atal ehangiad yr haul, broses a gymerodd biliynau o flynyddoedd, rhag Ddaear a oedd eisio heb fywyd arni. Yn ychwanegol, symudon nhw'r [[Cyfandir|gyfandiroedd]] nôl i'w lleoliadau cynharach, mewn dyluniad a gafodd ei adnabod fel y "Ddaear Clasurol". Arhosodd y blaned gyda'r edrychiad yma nes ei dinistriad ([[TV]]: ''[[The End of the World (stori deledu)|The End of the World]]'') yn y flwyddyn [[5000000000|5,000,000,000]]. ([[TV]]: ''[[New Earth (stori deledu)|New Earth]]'') |
||
| + | |||
| + | ==Rhywogaethau frodorol ddaellus== |
||
| + | Esblygodd nifer o rywogaethau ddeallus a hanner-ddeallus ar y Ddaear, ond y rywogaeth y mwyaf ddylanwadol a phwysig oedd [[Dyn|dyn]] a'r [[Ymlusgiad y Ddaear|ymlusgiaid y Ddaear]], wedi'u hadnabod fel [[Silwryn|Silwriaid]]. ([[PRÔS]]: ''[[Love and War (nofel)|Love and War]]'', [[TV]]: ''[[Cold Blood (stori deledu)|Cold Blood]]'') |
||
| + | |||
| + | Cynhwysodd rhywogaethau frodorol ddaeallus eraill y Ddaear y [[Tylwyth Teg]] ([[TV]]: ''[[Small Worlds (stori deledu)|Small Worlds]]''), [[Sidhe]] ([[PRÔS]]: ''[[Autumn Mist (nofel)|Autumn Mist]]''), y [[Dolffin|dolffiniaid]] ([[PRÔS]]: ''[[Island of Death (nofel)|Island of Death]]''), y [[Carpanthan|Carpanthans]] ([[COMIG]]: ''[[The Fishmen of Carpantha (stori gomig)|The Fishmen of Carpantha]]''), y [[Môr-bobl]] ([[COMIG]]: ''[[Guests of King Neptune (stori gomig)|Guests of King Neptune]]'', [[SAIN]]: ''[[Cryptobiosis (stori sain)|Cryptobiosis]]''), y [[Tusken|Tuskens]] ([[PRÔS]]: ''[[Mad Dogs and Englishmen (nofel)|Mad Dogs and Englishmen]]'') a'r [[Erithian|Erithians]]. ([[SAIN]]: ''[[The Caves of Erith (stori sain)|The Caves of Erith]]'') |
||
| + | |||
| + | ==Planhigion ac anifeiliaid== |
||
| + | Yn ystod ei hanes hir, esblygodd sawl rhywogaethau ar y Ddaear. Erbyn yr [[21ain ganrif]], roedd dros tri chant biliwn o rhywogaethau o anifeiliaid wedi esblygu a marw yn barod. ([[PRÔS]]: ''[[The Last Dodo (nofel)|The Last Dodo]]'') |
||
| + | |||
| + | Yn ôl y [[Pedwerydd Doctor]], y Ddaear oedd yr unig planed yn ei galaeth lle tyfodd [[Derwen|derw]]. ([[TV]]: ''[[The Android Invasion (stori deledu)|The Android Invasion]]'') Ceisiodd [[Botanegydd|botanegwyr]] planu hadau derw ar [[Planed|blanedau]] [[Gwladfa|wladfa]] eraill, ond pob amser bydden nhw'n marw. ([[SAIN]]: ''[[The Unknown (stori sain)|The Unknown]]'') |
||
| + | |||
| + | Daeth cyndeidiau'r [[Coeden Cheem|Coed Cheem]], rhywogaeth o [[Coed|goed]] [[Dynolffurf|dynolffurf]], o [[Fforest law|fforestydd law]] trofannol y Ddaear. ([[TV]]: ''[[The End of the World (stori deledu)|The End of the World]]'') |
||
| + | |||
| + | ==Pwysigrwydd hanesol== |
||
| + | ===Hanes cynnar=== |
||
| + | ====Cyn bywyd==== |
||
| + | Yn ôl [[Ymerodres y Racnoss]], roedd [[Canol y Ddaear]] yn llong [[Racnoss]] cysgedig, o'r enw y ''[[Secret Heart]]'', gyda'r Ddaear wedi ffurfio o'i gwmpas ([[TV]]: ''[[The Runaway Bride (stori deledu)|The Runaway Bride]]'') |
||
| + | |||
| + | Yn dilyn [[Rhyfel Tragwyddol]] [[Rassilon]] yn erbyn yr [[Yssgaroth]], ([[PRÔS]]: ''[[The Pit (nofel)|The Pit]], [[TV]]: ''[[State of Decay (stori deledu)|State of Decay]]'') wnaeth yr [[Arglwydd Amser|Arglwyddi Amser]], yn ôl adroddiad mae'n bosib cafodd ei newid gan [[Faction Paradox]], lleoli pob ddrws i [[Troell Yssgaroth|fydysawd Yssgaroth]] i'w cau trwy eu cuddio o fewn [[Planed|planedau]], ([[PRÔS]]: ''[[Interference - Book One (nofel)|Interference - Book One]]'', ''[[The Book of the War (nofel)|The Book of the War]]'') gyda [[Llyfr y Rhyfel]] yn honni mai'r Ddaear yn un o'r planedau. ([[PRÔS]]: ''[[The Book of the War (stori deledu)|The Book of the War]]'') |
||
| + | |||
| + | Dynododd un adroddiad bod [[Yr Ymwybyddiaeth (Nightshade)|yr Ymwybyddiaeth]] yn bodoli fel agendor yn y bydysawd, gyda'r Ddaear wedi ffurfio o'i gwmpas, yn ei dal, ([[PRÔS]]: ''[[Nightshade (nofel)|Nightshade]]'') tra yn ôl adroddiad arall, ffurfiodd y Ddaear tua [[Gorffennol pell|4.6 biliwn flwyddyn]] [[CC]] o gwmpas [[Llong ofod]] [[Racnoss]] a gynhwysodd olion y rhywogaeth hynafol. Daenodd y llong asteroidau lleol, gan ei ddefnyddio i ffurfio planed. ([[TV]]: ''[[The Runaway Bride (stori deledu)|The Runaway Bride]]'') |
||
| + | |||
| + | Yn fuan wedyn, cyrhaeddodd yr [[Unarddegfed Doctor]] ar [[Dydd Mawrth|Ddydd Mawrth]], yn ôl ef, "rhyw 6 biliwn mlynedd yn ôl". Yr adeg honno, roedd y Ddaear yn boeth ac yn [[Llosgfynydd|losgfalaidd]]. ([[TV]]: ''[[Hide (stori deledu)|Hide]]'') Tua 3 biliwn CC, cyrhaeddodd ymwybyddiaeth [[Sou(ou)shi]]'r Ddaear cyn mynd i gysgu. ([[PRÔS]]: ''[[Venusian Lullaby (nofel)|Venusian Lullaby]]'') |
||
| + | |||
| + | ====Creadigaeth bywyd==== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | ====Bywyd tirol cyntaf==== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | ====Deinosorod, Silwriaid a Chythreuliaid y Môr==== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | ===Oed dynoliaeth=== |
||
| + | ====Tarddiad gwareiddiad dyn==== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | ====20fed a 21ain ganrifoedd==== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | ====Dynoliaeth yn teithio'r sêr==== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | ====Goresgyniad y Dalek yn yr 22ain ganrif==== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | ====Canlyniadau ar ôl y Ddaear==== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | ====Ymerodraethau'r Ddaear==== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | ===Digwyddiadau hwyrach=== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | ===Dinistriad y Ddaear=== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | ===Llinellau amser eiledol=== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | ==Diwylliant== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | ===Crefyddau=== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | ==Gwleidyddiaeth== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | ==Economi== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | ===Safle yn y bydysawd=== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | ==Bydysodau Paralel== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | ==Yn y cefn== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | ==Dolenni allanol== |
||
| + | ''I'w hychwanegu.'' |
||
| + | |||
| + | [[Category:Y Ddaear]] |
||
| + | [[Category:Planedau o'r byd go iawn]] |
||
| + | [[Category:Planedau Cysawd yr Haul]] |
||
| + | [[Category:Trydydd planedau]] |
||
| + | [[Category:Planedau]] |
||
| + | [[Category:Planeday dwynodd y Daleks]] |
||
| + | [[Category:Y Gelyn]] |
||
| + | [[Category:Cartrefau cymdeithion y Doctor]] |
||
| + | [[Category:Planedau'r Troell Mutter]] |
||
| + | [[Category:Planedau yn Rhyfel y Nefoedd]] |
||
| + | [[Category:Planedau yn y Rhyfel Mawr Olaf Amser]] |
||
| + | [[Category:Planedau ymwelodd y Doctor Cyntaf]] |
||
| + | [[Category:Planedau ymwelodd yr Ail Doctor]] |
||
| + | [[Category:Planedau ymwelodd y Trydydd Doctor]] |
||
| + | [[Category:Planedau ymwelodd y Pedwerydd Doctor]] |
||
| + | [[Category:Planedau ymwelodd y Pumed Doctor]] |
||
| + | [[Category:Planedau ymwelodd y Chweched Doctor]] |
||
| + | [[Category:Planedau ymwelodd y Seithfed Doctor]] |
||
| + | [[Category:Planedau ymwelodd yr Wythfed Doctor]] |
||
| + | [[Category:Planedau ymwelodd y Doctor Rhyfel]] |
||
| + | [[Category:Planedau ymwelodd y Nawfed Doctor]] |
||
| + | [[Category:Planedau ymwelodd y Degfed Doctor]] |
||
| + | [[Category:Planedau ymwelodd yr Unarddegfed Doctor]] |
||
| + | [[Category:Planedau ymwelodd y Deuddegfed Doctor]] |
||
| + | [[Category:Planedau ymwelodd y Trydydd ar Ddegfed Doctor]] |
||
| + | [[Category:Planedau ymwelodd y Doctor Ffoadurol]] |
||
| + | [[Category:Planedau ymwelodd y Meistr]] |
||
| + | [[Category:Planedau ymwelodd River Song]] |
||
| + | [[cs:Země]] |
||
| + | [[de:Erde]] |
||
| + | [[en:Earth]] |
||
| + | [[es:Tierra]] |
||
| + | [[fr:Terre]] |
||
| + | [[he:כדור הארץ]] |
||
| + | [[it:Terra]] |
||
| + | [[ro:Pământ]] |
||
| + | [[ru:Земля]] |
||
Latest revision as of 16:24, 27 November 2023
Y Ddaear, neu'r Byd oedd planed yng Nghysawd yr Haul a gartrefodd y rhywogaethau ddoeth frodorol, dyn, (TV: The End of Time) y Silwriaid, (TV: Doctor Who and the Silurians) a Chythreuliaid y Môr. (TV: The Sea Devils) Yn efaill i Fondas, roedd y blaned hon oedd y drydydd blaned wrth ei haul, a felly enwyd hefyd Sol III, yn bennaf gan diwylliannau allfydol. (TV: The Deadly Assassin, The Invasion of Time, Voyage of the Damned) Yn hwrach, cafodd y blaned ei symyd dwy flwyddyn oleuni gan yr Arglwyddi Amser lle adnabuwyd y blaned fel Ravolox. (TV: The Mysterious Planet) Yng nghyfraith rhyngalaethol, cyfeiriwyd at y blaned hefyd fel Planed C-Z-456378-D-C-D-C/42-K. (SAIN: The Doomsday Contract) Mewn un dyfodol posib, yn dilyn anwybyddu cyfrifoldebau amgylcheddol, chwalwyd y blaned i mewn i blaned amddifadol, gydag enw newydd o Orphan 55. (TV: Orphan 55) Roedd gan y Ddaear fersiynnau mewn llinellau amser eraill, ond dyma'r rhai yn unig a ddaw o'r Gwir Ddaear gwreiddiol. (PRÔS: Warlords of Utopia)
Erbyn y 20fed ganrif, cyfeirodd sawl ymgorfforiad o'r Doctor, (TV: Partners in Crime, The Eleventh Hour, Twice Upon a Time) Romana, (TV: City of Death) a Capten Hardaker (TV: Voyage of the Damned) at y Ddaear fel "Planed lefel 5".
Roedd gan y Doctor "ddiddordeb arbennig" yn y blaned, (TV: The War Games) ar ddraws eu ymgorfforiadau. (SAIN: A Thing of Guile) Mae'n bosib tarddiodd rhan o DNA'r Doctor o'r blaned yma. (TV: Doctor Who) Yn wir, dyma tarddiad y rhan fwyaf o'u cymdeithion. Roedd y Doctor yn arbenigwr yn hanes y Ddaear, gan arddangos dealldwriaeth ac adnabyddiaeth am ba bwyntiau yn hanes y Ddaear oedd modd newid, a pha rhai oedd rhaid aros yn sefydlog. (TV: The Fires of Pompeii, The Waters of Mars) Yn ôl y Pedwerydd Doctor, y Ddaear oedd ei "gartref wrth gartref", (SAIN: The Devil's Armada) yn union fel y Doctor Cyntaf; byddai rhywbeth o'r blaned o hyd yn ei galoni. (PRÔS: The Rag & Man's Story) Er honnodd y Deuddegfed Doctor nid ei blaned ef oedd y Ddaear, (TV: Kill the Moon) yn hwyrach, fe gyfaddodd roedd y Ddaear yn blaned ef hefyd. (TV: In the Forest of the Night) Wnaeth y Doctor Rhyfel hyd yn oed cynnal cudeb am ddiwylliant Ddaearol. (SAIN: A Thing of Guile) Erbyn yr 21ain ganrif, roedd y Doctor yn rhan hanfodol o ddiwylliant y Ddaear. (COMIG: The Mark of Terror, ayyb)
Atynnodd sawl ymdrech o oresgyniadau estronaidd yn ystod ei hanes hir. Yn wir, roedd bodolaeth y Ddaear o ganlyniad i rywogaeth arall na tharddiodd yno: gyda'r cramen wedi ffurfio o amgylch naill ai seren we y Racnoss (TV: The Runaway Bride) neu cell ymddal Arglwydd Amser (PRÔS: Interference - Book One) a guddiodd y caldera. (PRÔS: Head of State, A Bloody (And Public) Domaine)
Serch hynny, nid oedd y Ddaear yn blaned parod am wladychu. Am adegau hir yn ei hanes, roedd y Ddaear yn chwaraewr dylanwadol yng ngwleidyddiaeth rhyngalaethol. Yng nghanol ei phwer, y Ddaear oedd canol sawl ymerodraeth a chynghrair, gyda DNA o'r blaned yn cyrraedd bedwar ban y bydysawd. (TV: Frontier in Space, The Monster of Peladon, The End of the World, The Long Game, Utopia, Planet of the Ood) Credwyd mai tarddiad y Gelyn yn Rhyfel y Nefoedd oedd y Ddaear, (PRÔS: Interference - Book Two, T. Memeticus: A Morphology, ayyb) gyda rhai o'r Arglwyddi Amser yn credu ni ddigwyddodd y miloedd o oresgyniadau ar y blaned. (PRÔS: The Ancestor Cell)
Data astronomegol[]
Lleoliad[]
Lleolwyd y Ddaear at y gyfesurynnau galaethol 58044 684884 (TV: The Pirate Planet) yn Sector 8023 o'r Trydydd Cwadrant. (TV: Logopolis) Wrth gael ei ddal mewn coridor amser ar Frontios, dywedodd y Pumed Doctor bod y TARDIS yn cael ei tywys i "ganol y fydysawd" cyn iddo cyrraedd y Ddaear. (TV: Frontios)
O ran drefn Cysawd yr Haul, y Ddaear oedd y trydydd blaned, (TV; The Deadly Assassin, The Invasion of Time, Last of the Time Lords, Voyage of the Damned) yn 149,600,000 cilomedr o'r Haul. (COMIG: The Hyperion Empire) Symudodd y Daleks y Ddaear unwaith i Raeadr Fedwsa, (TV: The Stolen Earth) cyn cael ei thywys nôl i'r lle cywir yn Nghysawd yr Haul gan y TARDIS. (TV: Journey's End) Yn hwyrach, symudwyd y blaned gan ddwy flwyddyn oleuni gan yr Arglwyddi Amser, cyn cael ei hailenwi i "Ravolox" tua'r flwyddyn 2,000,000 OC. Symudwyd nôl i'r leoliad gwreiddiol ar rhyw adeg wedyn. (TV: The Mysterious Planet)
Lleuad(au)[]
Cyn 2049, trwy gydol hanes y Ddaear, roedd wy maint planedyn yn lloeren i'r Ddaear. Roedd gan yr ŵy hwn, wedi'i hadnabod fel y Lleuad, effaith a lanwau'r blaned nes dyfod yn 2049. Ailosododd y creadur y leoren gyda "lleuad newydd" - yr un maint i'r un gwreiddiol - pan ddodwodd wy arall. (TV: Kill the Moon) Erbyn cyfnod Pedwaredd Ymerodraeth Wych a Hael Ddyn, roedd gan y Ddaear pump lleuad. (TV: The Long Game)
Daeareg[]
Roedd y Ddaear yn llawn fetelau ac elfennau gwerthfawr. (PRÔS: Doctor Who and the Day of the Daleks) Roedd yn un o'r unig ffynhonnell o cwarts yn yr alaeth, (TV: The Pirate Planet) ac oedd hefyd yn llawn silicon a charbon. (TV: Four to Doomsday)
Nid oedd y blaned sffêr uniongyrchol, ac o ganlyniad, er mai gwrthdroediaid oedd Sianghai a Buenos Aires, mewn gwirionedd roedd y ddau bach allan o'r pwynt. Rhedodd y Fendith trwy'r Ddaear rhwng y pwyntiau hwnnw. (TV: The Blood Line)
Roedd gan y Ddaear Gramen planedol, ag oedd yn fwy trwchus na chan milltir (TV: The Underwater Menace) wedi'u creu yn bennaf wrth silicon a charbon. (TV: Four to Doomsday) O dan y gramen, credwyd roedd yna graidd "gwynboeth", yn ôl yr Ail Doctor, (TV: The Underwater Menace) mewn gwirionedd, roedd Galon Cyfrinachol yno. (TV: The Runaway Bride)
Atmosffer a disgyrchiant[]
Cynhwysodd atmosffer y Ddaear 80% nitrogen ac 20% ocsigen. (SAIN: The Resurrection of Mars) Roedd carbon deuocsid yn hanfodol i atmosffer isaf y Ddaear. (TV: The Ice Warriors) Oherwydd gweithgareddau dyn, roedd gan y Ddaear llawer o tocsinau a diocsinau yn ei hatmosffer, a fyddai'n maethiad perffaith ar gyfer yr Ymwybyddiaeth Nestene. (TV: Rose)
Nododd y Doctor Cyntaf roedd gan y Ddaear atmosffer a disgyrchiant cymharol i Gallifrey. (PRÔS: The Rag & Bone Man's Story)
Nododd y Trydydd Doctor daeth newid yn atmosffer y Ddaear gyda ddyfeisiad y car modur. (TV: Colony in Space) O ganlyniad i'r carbon deuocsid rhyddhaodd y ceir i'r atmosffer, yn achosi llygredd, yn 2009 cafodd y cerbydau eu ffitio gyda dyfeisiau ATMOS i sicrhau na fyddent yn gwasgaru ddim llygredd. Ond, mewn gwirionedd, yn y dyfeisiau oedd fwyd clôn, er mwyn i'r Sontarans troi'r Ddaear i mewn i fyd clonio. Cafodd y difrod ei ddadwneud gan y Degfed Doctor a Luke Rattigan, wrth iddynt ddefnyddio drawsnewydydd atmosffer i lanhau'r atmosffer. (TV: The Sontaran Stratagem, The Poison Sky) Serch hynny, erbyn y 2020au, roedd lefelau carbon yr atmosffer yn rhy uchel unwaith eto, (SAIN: A Postcard from Mr Colchester) a pasiodd lefel llygredd atmosffer y Ddaear o achos i gynhesu byd-eang gwrthlaw i'r lefel difrifol yn gynnar yn y 21ain ganrif (PRÔS: Cat's Cradle: Warhead)
Daearyddiaeth[]
Roedd 70% o arwyneb y Ddaear wedi'i gorchuddio gan ddŵr, (TV: The Fires of Pompeii, The Waters of Mars) a roedd ganddi sawl arwedd daearyddol gan gynnwys fynyddoedd, (TV: "The Roof of the World", The Idiot's Lantern) llosgfynyddoedd, (TV: The Fires of Pompeii, SAIN: Exploration Eath) afonydd, (TV: Doctor Who, Aliens of London / World War Three) anialwch, (SAIN: The Sands of Life, PRÔS: Escape Velocity) capiau iâ, (TV: The Ice Warrors, Terror of the Zygons) a llwyfandiroedd. (PRÔS: Water's Edge, The Devil Goblins from Neptune)
Newidodd arwyneb y Ddaear yn barhaol trwy gydol ei hanes hir, oherwydd ei gweithgareddau seismig niferus. Pan gwelwyd bywyd cyntaf y blaned, er enghraifft, roedd canol Cefnfor yr Iwerydd yn dir diffaith eang creigiog. (TV: City of Death)
Cafodd gweithgareddau dynol, yn enwedig eu llygredd, effaith difrifol ar ddaearyddiaeth y blaned. Bron bu'r Ddaear yn dod yn fôr-fyd yn yr 22ain ganrif cynnar. (SAIN: Kings of Infinite Space) Erbyn y 26ain ganrif, roedd cefnforoedd y Ddaear wedi cael eu llygreddu, ymbelydru, wedi'u tanio, a wedi'u berwi i ffwrdd yn gadael llwtra trwchus. (PRÔS: Ship of Fools) Erbyn yr 52ail ganrif, o ganlyniad i gynhesu byd-eang, nid oedd gaeaf eisioes yn digwydd. (PRÔS: The Frozen) Ond, yng nghyfnod Ail Ymerodraeth Wych a Hael Ddyn, roedd lefelau llygredd y Ddaear yn is nag yn yr 20fed ganrif. (TV: The Daleks' Master Plan)
Dros filiynau o flynyddoedd, achosodd symudiad y cyfandiroedd i arwyneb y Ddaear newid yn gyfan gwbl, gan greu arweddion megis Anialwch yr Arctig, ac Agendor Los Angeles. Darparodd yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol loerennau ddisgyrchiant i atal ehangiad yr haul, broses a gymerodd biliynau o flynyddoedd, rhag Ddaear a oedd eisio heb fywyd arni. Yn ychwanegol, symudon nhw'r gyfandiroedd nôl i'w lleoliadau cynharach, mewn dyluniad a gafodd ei adnabod fel y "Ddaear Clasurol". Arhosodd y blaned gyda'r edrychiad yma nes ei dinistriad (TV: The End of the World) yn y flwyddyn 5,000,000,000. (TV: New Earth)
Rhywogaethau frodorol ddaellus[]
Esblygodd nifer o rywogaethau ddeallus a hanner-ddeallus ar y Ddaear, ond y rywogaeth y mwyaf ddylanwadol a phwysig oedd dyn a'r ymlusgiaid y Ddaear, wedi'u hadnabod fel Silwriaid. (PRÔS: Love and War, TV: Cold Blood)
Cynhwysodd rhywogaethau frodorol ddaeallus eraill y Ddaear y Tylwyth Teg (TV: Small Worlds), Sidhe (PRÔS: Autumn Mist), y dolffiniaid (PRÔS: Island of Death), y Carpanthans (COMIG: The Fishmen of Carpantha), y Môr-bobl (COMIG: Guests of King Neptune, SAIN: Cryptobiosis), y Tuskens (PRÔS: Mad Dogs and Englishmen) a'r Erithians. (SAIN: The Caves of Erith)
Planhigion ac anifeiliaid[]
Yn ystod ei hanes hir, esblygodd sawl rhywogaethau ar y Ddaear. Erbyn yr 21ain ganrif, roedd dros tri chant biliwn o rhywogaethau o anifeiliaid wedi esblygu a marw yn barod. (PRÔS: The Last Dodo)
Yn ôl y Pedwerydd Doctor, y Ddaear oedd yr unig planed yn ei galaeth lle tyfodd derw. (TV: The Android Invasion) Ceisiodd botanegwyr planu hadau derw ar blanedau wladfa eraill, ond pob amser bydden nhw'n marw. (SAIN: The Unknown)
Daeth cyndeidiau'r Coed Cheem, rhywogaeth o goed dynolffurf, o fforestydd law trofannol y Ddaear. (TV: The End of the World)
Pwysigrwydd hanesol[]
Hanes cynnar[]
Cyn bywyd[]
Yn ôl Ymerodres y Racnoss, roedd Canol y Ddaear yn llong Racnoss cysgedig, o'r enw y Secret Heart, gyda'r Ddaear wedi ffurfio o'i gwmpas (TV: The Runaway Bride)
Yn dilyn Rhyfel Tragwyddol Rassilon yn erbyn yr Yssgaroth, (PRÔS: The Pit, TV: State of Decay) wnaeth yr Arglwyddi Amser, yn ôl adroddiad mae'n bosib cafodd ei newid gan Faction Paradox, lleoli pob ddrws i fydysawd Yssgaroth i'w cau trwy eu cuddio o fewn planedau, (PRÔS: Interference - Book One, The Book of the War) gyda Llyfr y Rhyfel yn honni mai'r Ddaear yn un o'r planedau. (PRÔS: The Book of the War)
Dynododd un adroddiad bod yr Ymwybyddiaeth yn bodoli fel agendor yn y bydysawd, gyda'r Ddaear wedi ffurfio o'i gwmpas, yn ei dal, (PRÔS: Nightshade) tra yn ôl adroddiad arall, ffurfiodd y Ddaear tua 4.6 biliwn flwyddyn CC o gwmpas Llong ofod Racnoss a gynhwysodd olion y rhywogaeth hynafol. Daenodd y llong asteroidau lleol, gan ei ddefnyddio i ffurfio planed. (TV: The Runaway Bride)
Yn fuan wedyn, cyrhaeddodd yr Unarddegfed Doctor ar Ddydd Mawrth, yn ôl ef, "rhyw 6 biliwn mlynedd yn ôl". Yr adeg honno, roedd y Ddaear yn boeth ac yn losgfalaidd. (TV: Hide) Tua 3 biliwn CC, cyrhaeddodd ymwybyddiaeth Sou(ou)shi'r Ddaear cyn mynd i gysgu. (PRÔS: Venusian Lullaby)
Creadigaeth bywyd[]
I'w hychwanegu.
Bywyd tirol cyntaf[]
I'w hychwanegu.
Deinosorod, Silwriaid a Chythreuliaid y Môr[]
I'w hychwanegu.
Oed dynoliaeth[]
Tarddiad gwareiddiad dyn[]
I'w hychwanegu.
20fed a 21ain ganrifoedd[]
I'w hychwanegu.
Dynoliaeth yn teithio'r sêr[]
I'w hychwanegu.
Goresgyniad y Dalek yn yr 22ain ganrif[]
I'w hychwanegu.
Canlyniadau ar ôl y Ddaear[]
I'w hychwanegu.
Ymerodraethau'r Ddaear[]
I'w hychwanegu.
Digwyddiadau hwyrach[]
I'w hychwanegu.
Dinistriad y Ddaear[]
I'w hychwanegu.
Llinellau amser eiledol[]
I'w hychwanegu.
Diwylliant[]
I'w hychwanegu.
Crefyddau[]
I'w hychwanegu.
Gwleidyddiaeth[]
I'w hychwanegu.
Economi[]
I'w hychwanegu.
Safle yn y bydysawd[]
I'w hychwanegu.
Bydysodau Paralel[]
I'w hychwanegu.
Yn y cefn[]
I'w hychwanegu.
Dolenni allanol[]
I'w hychwanegu.