Wici Cymraeg Doctor Who
Wici Cymraeg Doctor Who

"Y Doctor", teitl a gynrychiolodd eu haddewid i'r bydysawd, oedd brif llysenw'r Arglwydd Amser gwrthgiliedig o Galiffrei, a deithiodd trwy amser a'r gofod gyda chymdeithion gwahanol mewn hen TARDIS math 40 roeddent wedi'i "benthyg". Y Doctor oedd "gwarchodwr orau'r bydysawd", wedi achub y cosmos sawl gwaith trwy gydol eu bywyd hir, gan ddod yn chwedl ar ledled y bydysawd, a digwyddiad gofod-amser gorgymhleth.

Er credon nhw'n gryf mewn datrys problemau heb ddirdra, roedd modd iddyn nhw bod yn ryfelwr arddechog pan oedd angen. Yn wir, cyfeithiodd rhai gwareiddiadau (megis trigolion y Coedwigoedd Gama) y gair doctor i ryfelwr, (TV: A Good Man Goes to War) tra gwelodd lleill y Doctor fel cymwynasydd elusennol, yn haeddu edmygiad a thosturiaeth. (TV: Last of the Time Lords, The Wedding of River Song; PRÔS: The Good Doctor)

Er llwyddon nhw achub niferoedd anghredadwy ar eu teithiau, fel Pencampwr Bywyd, (PRÔS: Vampire Science, TV: The Vanquishers) hyd yn oed yn y tywyllwch, (SAIN: Light the Flame, TV: Extremis) credwyd achosodd y Doctor farwolaethau biliynnau ar ddiwedd y Rhyfel Mawr Olaf Amser, (TV: Dalek) a niferoedd anghyfrifadwy cyn ac ar ôl, pan oedd ond cyfyng o opsiynnau ar gael a chafodd eraill eu dal mewn brwydrau. (TV: Thin Ice, Extremis)

Er dinistriwyd y rhan fwyaf o'r Daleks yn nyddiau olaf y Rhyfel Amser, mae'r rhan fwyaf o'r adroddiadau o'r momentau olaf yn dynodi cafodd Galiffrei ei chuddio, yn lle cael ei llosgu, trwy ymdrech o leiaf 13 os na phob un o ymgorfforiadau'r Doctor, gyda'r 11 cyntaf dim yn cofio unrhywbeth o'r digwyddiad. (TV: The Day of the Doctor; PRÔS: The Day of the Doctor, Dalek Combat Training Manual) Am eu dewisiadau, hawliodd yr Arglwyddi Amser i'r Doctor cael cylch adfywio newydd, yn caniatáu iddyn nhw parahau i fyw y tu hwnt i'r 12 adfywiad gwreiddiol. (TV: The Time of the Doctor)

Roedd hanes personol y Doctor o hyd yn newid ac yn gwrthgyferbynnu eu hun. (PRÔS: Unnatural History) Roedd eu bywyd cynnar a'u rhywogaeth yn bynciau anghyfodus, mewn rhan o achos llinellau amser byth-symudol. (PRÔS: Celestial Intervention - A Gallifreyan Noir) Roedd cofion y Doctor eu hun yn aneglur am eu bywyd cynnar a'u tarddiad, (COMIG: The World Shapers; PRÔS: Who is Dr Who?, Unnatural History) ac awgrymodd sawl adroddiad nad oeddent yn dod o Galiffrei; yn mwyaf amlwg oedd rhai ag awgrymodd tarddiad dynol (TV: The Evil of the Daleks; PRÔS: Doctor Who and the Daleks, The Monsters from Earth) neu mewn rhywogaeth hollol anhysbys. (TV: The Timeless Children)

O flynyddoedd diwethaf eu hymgorfforiad cyntaf ymlaen, roedd gan y Doctor tuedd amlwg am y Ddaear a dynoliaeth. (TV: The Ark in Space, New Earth, Utopia) Yn dilyn gadael Galiffrei, dewison nhw treulio llawer o amser ar y blaned, (TV: An Unearthly Child; SAIN: Summer, The Haunting of Thomas Brewster) gan ddewis y lle am eu lleoliad eu halltud yn ystod eu trydydd ymgorfforiad, (TV: The War Games, Spearhead from Space) a hefyd berchen ar eiddo yng Nghaint, (COMIG: Fellow Travellers; PRÔS: Warlock, Warchild, The Dying Days) yn Llundain, (SAIN: The Haunting of Malkin Place, The White Room, Lost Property) ac yn Efrog Newydd. (PRÔS: The Forgotten Army) Roedd gan y Doctor hoffder am Brydain yn benodol, yn dychwelyd yn aml, ac yn ffeindio llawer o'u cymdeithion o'r wlad. (TV: An Unearthly Child, The War Machines, Spearhead from Space, The Time Monster, Rose, Smith and Jones, Partners in Crime, ayyb) Yn diweddarach, meddyliodd y Doctor am ei hun fel gwarchod y Ddaear. (TV: The Eleventh Hour, Twice Upon a Time, Resolution) Hyd yn oed cyn diflaniad Galiffrei, treuliodd y Doctor llawer mwy o amser ar y Ddaear nac ar eu planed cartref, fel rhyw "cartref o gartref". (PRÔS: The Rag & Bone Man's Story; SAIN: A Thing of Guile)

Roedd gan drygioni ffordd o ddilyn y Doctor, (TV: Inferno) gyda'r Doctor ei hun yn cydnabod hon hefyd. (TV: Marco Polo) Fe dreulion nhw y rhan fwyaf o'u hamser yn neidio o le i le, gydag "amser a'r gofod cyfan" i teithio trwyddo, (TV: The Eleventh Hour) yn datrys problemau gydag unrywbeth oedd ganddo o'u hamgylch, (TV: Time Crash) gan wneud ffrindiau, (SAIN: Companion Piece) a gelynion, (TV: The Pandorica Opens) braidd yn adsyllu, (TV: Journey's End) o hyd yn cadw golwg allan am rhywle i ymweld nesaf. (TV: Utopia)

Enw[]

Prif erthygl: Llysenwau'r Doctor

Wnaeth gwir enw'r Doctor aros yn anhysbys i bawb ond rhai unigolion, fel Sam Jones, (PRÔS: Vanderdeken's Children) River Song, (TV: Forest of the Dead, The Name of the Doctor) a'r Meistr. (TV: World Enough and Time) Er roedd yr Arglwyddi Amser yn adnabyddus o enw go iawn y Doctor, (TV: The Time of the Doctor) defnyddion nhw ddim ohono fe, gan ddefnyddio 'y Doctor' yn lle, hyd yn oed mewn sefyllfa ffurfiol megis treialon gyfreithiol. (TV: The War Games, The Trial of a Time Lord)

Yn ôl y Meistr, fe dewisodd yr enw "Doctor" fel adlewyrchiad o'u dymuniad parhaol i wella pobl. (TV: The Sound of Drums) Honnod Missy y roedd hi yn gwybod gwir enw'r Doctor wrth eu hamser ar Galiffrei; dywedodd hi mai "Doctor Who", a dewison nhw'r enw hwnnw i fod yn ddirgelaidd ond gollyngon nhw'r "Who" pan sylweddolon nhw bod y rhan hwnnw yn rhy honfawr. (TV: World Enough and Time) Yn wir, awgrymodd sawl fynhonell mai "Doctor Who" oedd y ffordd cywir i gyfeirio at y teithiwr amser. (TV: The War Machines; PRÔS: Doctor Who and the Space War, ayyb).

Honnodd yr Unarddegfed Doctor i Clara Oswald nad oedd ei enw go iawn o unryw bwysigrwydd, gan ddewisodd e'r enw "Doctor" yn lle ar bwrpas "fel addewid". (TV: The Name of the Doctor) Yr addewid o, fel adrodd y Degfed Doctor a'r Doctor Rhyfel ynghyd, "Dim yn gas nac yn annewraidd. Peidio ildio, nac encilio." (TV: The Day of the Doctor) Honnodd y Deuddegfed Doctor mai "ond enw" oedd y teitl pan ddefnyddiodd ef yr enw am y tro cyntaf, nad oedd gan yr enw unryw ystyr nes ei ymweliad cyntaf i Sgaro. Trwy eu gwrthwynebiad i'r Daleks, rhodd y Doctor diffiniad ar eu henw, gan sylweddoli pwy fath o berson oeddent. (TV: Into the Dalek)

Roedd awgrymiadau haeddon nhw'r teitl "Doctor"; roedd ganddyn nhw mwy nac un doctoriaeth o ryw fath, (TV: The Armageddon Factor, The God Complex) a wedi astudio meddyginiaeth yn swyddogol ym Mhrifysgol Glasgow yn yr 19eg ganrif, (TV: The Moonbase) a fe ddangosodd gwybodaeth meddygol manwl yn gyson. (TV: The Ark, Frontios, The Empty Child, New Earth, The Time of Angels, The Curse of the Black Spot) Perfformiodd rhai fersiynnau o'u sgriwdreifar sonig sganiau meddygol ac adferodd mân anafau. (TV: The Empty Child, The Vampires of Venice, A Good Man Goes to War) Dangosodd y Seithfed Doctor gwybodaeth ar sut i helpu pobl a gafodd eu taflu gan ffrwydriad i adfer yn gyflym. (TV: Remembrance of the Daleks) Er i'w ymgorfforiad cyntaf, (TV: "The Forest of Fear", "Mighty Kublai Khan") ail, (TV: The Krotons) pedwerydd, (TV: The Ark in Space) a'u pumed ymgorfforiadau (SAIN: Red Dawn) honni nad oeddent yn doctor meddygol, honnodd eu trydydd, (TV: Spearhead from Space) wythfed, (SAIN: Sword of Orion) nawfed, (COMIG: The Cruel Sea) a'u degfed ymgorfforiadau (TV: Utopia) mai doctor o bron "popeth" oeddent, ac erbyn eu hunarddegfed ymgorfforiad, honnodd y Doctor roedd ganddo doctoriaethau yn meddyginiaeth a chreu caws. (TV: The God Complex) Ac yn eu trydydd ar ddegfed ymgorfforiad, honnon nhw roeddent yn doctor o "Meddyginiaeth, gwyddoniaeth, peirianneg, cwmwl siwgwr, Lego, athroniaeth, pobl, a gobaith. Gobaith yn bennaf." (TV: The Tsuranga Conundrum)

Yn ôl Evelina, ysgrifennwyd enw'r Doctor yn sêr y Rhaeadr Fedwsa. (TV: The Fires of Pompeii) Roedd aelodau o fodau traws-dimensiynnol hefyd yn gwybod gwir enw'r Arglwydd Amser, ar ryw adeg. (SAIN: The Last Voyage)

Credodd River Song bod y Doctor wedi dylanwadu etymoleg y gair doctor ei hun; ac o fewn sawl diwylliant, y Doctor oedd defnydd cyntaf y gair a gafodd ei recordio. (TV: A Good Man Goes to War)

Gwelodd Clara Oswald enw'r Doctor o fewn llyfr ar y Rhyfel Amser, yn Llyfrgell y TARDIS. Yn y pendraw, anghofiodd hi'r gwybodaeth pan adferwyd amser. (TV: Journey to the Centre of the TARDIS)

Yn ôl rhai ffynonellau, Theta Sigma oedd gwir enw'r Doctor, (TV: The Armageddon Factor; PRÔS: K9 and the Beasts of Vega, ayyb) serch hynny, honnodd y Seithfed Doctor mai ond llysenw rhowd iddo yng ngholeg oedd hon. (TV: The Happiness Patrol)

Eiliadau cyn adfywio i mewn i'r Trydydd ar Ddegfed Doctor, defnyddiodd y Deuddegfed Doctor ei eiriau olaf i roi cymorth i'w hun o'r dyfodol. O fewn rhein oedd y mynnu i beidio dyweud eu henw wrth neb, er na fydden nhw'n deall yr enw fodd bynnag. Parhaodd y Doctor i nodi roedd modd i blant clywed ei enw ar adegau. "Os oedd eu calonau yn y lle iawn, a'r sêr hefyd. Mae plant yn gallu clywed ei enw. Ond neb arall, o gwbl." (TV: Twice Upon a Time)

Dysgodd y Trydydd ar Ddegfed Doctor wrth y Meistr cafodd hi ei hadnabod fel y Plentyn Di-amser yn gynnar yn hanes Galiffrei, yr unigolyn dwynodd yr Arglwyddi Amser yr abl i adfywio wrth. (TV: The Timeless Children)

Oedran[]

I'w hychwanegu.

Bywgraffiad[]

I'w hychwanegu

Ymgorfforiadau'r Doctor[]

I'w hychwanegu.

Adfywio[]

O achos bioleg unigryw eu rhywogaeth, mae modd i'r Doctor i adfywio, neu "dwyllo marwolaeth". (TV: The Parting of the Ways) Fel arfer, rhoddwyd deuddeg adywiad i Arglwydd Amser. (TV: The Deadly Assassin, Mawdryn Undead, Doctor Who, The Time of the Doctor) Gall Uwch Senedd yr Arglwyddi Amser dylanwadu ar adfywiadau, gan eu trin fel cosb (TV: The War Games) neu wobr. (TV: The Five Doctors, Utopia, The Time of the Doctor) Ar adegau, ceisiodd elynion mynd ag adfywiadau dyfodol y Doctor. (TV: Mawdryn Undead, Doctor Who, Human Nature/The Family of Blood, The Witch's Familiar)

Yn y cefn[]

"Doctor Who"[]

Prif erthygl: Llysenwau'r Doctor#Doctor Who

I'w hychwanegu.

"Mae pob stori yn wir"[]

I'w hychwanegu.

Castio[]

Nes 2019, roedd pob actor i chwarae'r Doctor yn barhaol yn berson croenwyn a gafodd eu geni yn y Deyrnas Unedig, ac nes 2017 roedd pob un ohonynt hefyd yn ddyn. Yn 2017, Jodie Whittaker oedd yr actores benywaidd cyntaf i chwarae'r Doctor, ac yn 2020, cyflwynwyd yr actorion cyntaf i chwarae Doctoriaid o liw yn Fugitive of the Judoon a The Timeless Children.